Nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động tại Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An
Nguyễn Liêu, Trưởng Phòng Khảo thí - Đảm bảo chất lượng, Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An
Tóm tắt:
Trong những năm qua, chất lượng giáo dục nghề nghiệp tại Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An đã có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu phát triển. Để nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động, bên cạnh sự quan tâm của các cấp, các ngành, Nhà trường cần chủ động và tích cực thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số, đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới nội dung chương trình và phát triển đội ngũ nhà giáo.
1. Đặt vấn đề
Đảng và Nhà nước xác định giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần tăng năng suất lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định một trong những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để phát triển đất nước trong những năm tới là "Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, gắn với đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, ứng dụng và phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ". Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX nhiệm kỳ 2020 - 2025 cũng xác định: "Phấn đấu đến năm 2025 Nghệ An trở thành tỉnh khá trong khu vực phía Bắc, năm 2030 trở thành tỉnh khá của cả nước", đồng thời đề ra chỉ tiêu tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 71,5%.
Trong những năm qua, công tác giáo dục nghề nghiệp của Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An đã nhận được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền, có nhiều chuyển biến tích cực: chất lượng, cơ cấu, hiệu quả đào tạo được nâng lên, ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu sử dụng của thị trường lao động, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà và cả nước. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác giáo dục nghề nghiệp của Nhà trường vẫn còn một số hạn chế, khó khăn về số lượng tuyển sinh, cơ cấu đào tạo, đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý... Đề án số 14-ĐA/TU ngày 25 tháng 01 năm 2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An về đào tạo, phát triển nhân lực có kỹ năng nghề trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 đã đánh giá: "Chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu phát triển".
Vì vậy, để phát triển nguồn nhân lực, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX nhiệm kỳ 2020 - 2025, Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An cần tập trung nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động. Đây là yêu cầu cấp bách trước mắt cũng như lâu dài.
2. Đánh giá chất lượng giáo dục nghề nghiệp Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An
Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 52 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, gồm: 9 trường cao đẳng, 12 trường trung cấp, 22 trung tâm giáo dục nghề nghiệp, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, 10 cơ sở khác tham gia đào tạo nghề nghiệp. Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An, thành lập năm 1972, là đơn vị sự nghiệp giáo dục nghề nghiệp công lập, trực thuộc UBND tỉnh Nghệ An. Công tác giáo dục nghề nghiệp của Nhà trường trong thời gian vừa qua có những ưu điểm và khó khăn, hạn chế còn tồn tại:
Đề tại thực tập tốt nghiệp của SV Khoa Điện, Mô hình trộn sơn điều khiển bằng PLC
Ưu điểm
- Chất lượng đào tạo của các trường cao đẳng giáo dục nghề nghiệp được nâng lên, tỷ lệ có việc làm sau đào tạo đạt 85,2% (trong đó, theo vị trí việc làm: Trong tỉnh: 70%, ngoại tỉnh: 16%, làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng: 15%), tỷ lệ khá giỏi đạt 35% (tăng hơn 4% so với giai đoạn 2015 - 2017).
- Trường đạt nhiều giải cao tại các hội giảng nhà giáo giáo dục nghề nghiệp, hội thi về thiết bị tự làm, cuộc thi về tay nghề giỏi HSSV, cuộc thi về khởi nghiệp sáng tạo cấp tỉnh và cấp toàn quốc....
- Nhà trường đã cung cấp một số lượng lớn nhân lực có kỹ năng nghề cho thị trường lao động.
Hạn chế
- Một bộ phận HSSV tốt nghiệp cần đào tạo lại, đào tạo bổ sung trước khi làm việc. Phần lớn HSSV còn yếu về ngoại ngữ, tin học, kỹ năng giao tiếp...
- Tỷ lệ có việc làm tuy cao nhưng vẫn còn tình trạng làm việc chưa đúng ngành nghề, trình độ đào tạo dẫn tới năng suất lao động, thu nhập chưa tương xứng.
Nguyên nhân
- Một số cơ chế chính sách chưa kịp thời, thiếu đồng bộ làm ảnh hưởng đến việc triển khai thực hiện.
- Công tác điều tra, khảo sát, phân tích, dự báo nhu cầu đào tạo, nhu cầu sử dụng nhân lực có kỹ năng nghề còn hạn chế, chưa kịp thời.
- Kinh phí đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo, nguồn lực huy động từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân còn hạn chế, chủ yếu là đóng góp của người học.
- Chương trình, nội dung đào tạo chưa linh hoạt, một số chưa cập nhật với sự phát triển khoa học kỹ thuật và thị trường lao động.
- Khó khăn trong công tác tuyển dụng nên đội ngũ nhà giáo có kỹ năng nghề giỏi còn thiếu; nhất là những ngành nghề trọng điểm.
3. Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động tại Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An
Quyết định số 2239/QĐ-TTg ngày 30 tháng 12 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tấm nhìn đến năm 2045 xác định quan điểm "Phát triển giáo dục nghề nghiệp là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong phát triển nguồn nhân lực để tranh thủ thời cơ dân số vàng, hình thành nguồn nhân lực trực tiếp có chất lượng, hiệu quả và kỹ năng nghề cao, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước"; "Phát triển giáo dục nghề nghiệp bám sát nhu cầu của thị trường lao động gắn kết với việc làm thỏa đáng, an sinh xã hội và phát triển bền vững, bao trùm; phát huy tối đa năng lực, phẩm chất của người học; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo".
Mục tiêu giáo dục nghề nghiệp, phát triển nhân lực có kỹ năng nghề giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 của tỉnh Nghệ An là: "Người lao động Nghệ An có nhu cầu được đào tạo kỹ năng nghề; có kiến thức, đạo đức, sức khỏe và khả năng sáng tạo, thích ứng với môi trường làm việc; đủ sức cạnh tranh với lao động các nước trong khu vực và quốc tế; nâng cao năng suất, chất lượng lao động, tăng thu nhập; có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm, khởi nghiệp, lập nghiệp thành công" (Đề án số 14-ĐA/TU ngày 25/01/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An). Như vậy, nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động tại Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An là nhiệm vụ quan trọng trước mắt cũng như lâu dài để phát triển Nhà trường và góp phần thực hiện những chỉ tiêu nhiệm vụ cấp ủy, chính quyền tỉnh Nghệ An đề ra.
Giờ thực hành của sinh viên nghề điện công nghiệp
Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động tại Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An
Thứ nhất là đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, tư vấn, hướng nghiệp tuyển sinh
- Tổ chức tuyên truyền, phổ biến chủ trương chính sách của Đảng, nhà nước về công tác giáo dục nghề nghiệp, phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề.
- Đa dạng hóa, linh hoạt hình thức tuyên truyền, tư vấn hướng nghiệp thiết thực, phù hợp.
- Làm tốt công tác khảo sát, dự báo nhu cầu người học nghề, người lao động, nhu cầu của thị trường lao động. Kết quả khảo sát, dự báo sẽ là cơ sở để định hướng, lập kế hoạch tuyển sinh và đào tạo.
Thứ hai là phát triển đội ngũ nhà giáo
- Ngoài chính sách của Nhà nước, của tỉnh, Nhà trường cần chủ động có chính sách hỗ trợ, thu hút những nhà giáo, sinh viên tốt nghiệp các trường đại học kỹ thuật, kỹ sư, người lao động có trình độ kỹ năng nghề cao.
- Xây dựng kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo nhằm chuẩn hóa và đáp ứng yêu cầu đào tạo kỹ năng nghề trong tình hình mới, đặc biệt là các ngành nghề trọng điểm.
- Quan tâm công tác cập nhật kiến thức, kỹ năng mới về công tác chuyên môn, khoa học công nghệ. Làm tốt việc bố trí cho giảng viên thực tập trải nghiệm ở các công ty, xí nghiệp ngành nghề phù hợp.
- Tạo điểu kiện tốt nhất cho người giảng viên thực hiện nhiệm vụ giảng dạy. Tập trung nâng cao chất lượng giờ giảng, đặc biệt là giờ giảng kỹ năng nghề.
Thứ ba là tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo cho các trường
- Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đồng bộ, theo hướng hiện đại phù hợp với công nghệ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu đào tạo.
- Rà soát, đánh giá đúng thực trạng của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, kết hợp với hoạt động dự báo nhu cầu đào tạo, đầu tư đúng hướng, có trọng tâm trọng điểm.
- Kết hợp làm tốt công tác chuyển giao công nghệ, để cán bộ giảng dạy, hướng dẫn thực hành khai thác tối đa được tính năng của các máy móc, trang thiết bị.
- Đẩy nhanh chuyển đổi số trong các trường trên các mặt: Phát triển năng lực số cho đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý; chuẩn đầu ra chương trình đào tạo được tích hợp năng lực số, hình thành kho học liệu, tài nguyên số...
Thứ tư là đổi mới chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy
- Đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy có sự tham gia của doanh nghiệp. Đầy là yêu cầu quan trọng để gắn quá trình đào tạo với làm việc, gắn người học với thị trường lao động.
- Đổi mới chương trình đạo tạo theo hướng tập trung nâng cao kiến thức chuyên môn, công nghệ thông tin, công nghệ mới và kỹ năng nghề nghiệp cho phù hợp yêu cầu của doanh nghiệp.
- Tăng cường đào tạo kỹ năng nghề, đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng mềm, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp cho HSSV.
- Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đào tạo, kết hợp đào tạo trực tiếp với đào tạo trực tuyến. Đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục nghề nghiệp.
- Áp dụng các phần mềm chuyên ngành trong thiết kế bài giảng, thiết bị phần mềm ảo mô phỏng.
- Phát triển mạnh mô hình đào tạo kỹ năng nghề tại doanh nghiệp, đào tạo kép kết hợp giữa nhà trường và doanh nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo nghề nghiệp trong tình hình mới.
Thứ năm là đẩy mạnh nghiên cứu khoa học
- Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học theo hướng ứng dụng và chuyển giao công nghệ với sự tham gia của người học, nhà giáo, chuyên gia, người sử dụng lao động.
- Khuyến khích phong trào nghiên cứu, sáng tạo, tự thiết kế, chế tạo thiết bị đào tạo trở thành công việc thường xuyên trong hoạt động của Nhà trường.
- Phát huy cơ sở vật chất, trang thiết bị máy móc, đội ngũ nhà giáo, cùng với sinh viên đẩy mạnh nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm công nghệ vừa phục vụ dạy học vừa phục vụ thương mại hoá.
Thứ sáu là tăng cường gắn kết với doanh nghiệp; đẩy mạnh hợp tác quốc tế
- Kịp thời nắm bắt nhu cầu sử dụng lao động có kỹ năng nghề của các doanh nghiệp. Cung cấp, quảng bá thông tin về nguồn lao động cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp.
- Đẩy mạnh gắn kết giữa nhà trường và các công ty, doanh nghiệp trong hoạt động đào tạo từ khâu định hướng nghề nghiệp, tuyển sinh, tổ chức đào tạo, tiếp nhận học sinh sinh viên thực tập, thực hành, kiểm tra, đánh giá chất lượng đào tạo... tiếp nhận người học vào làm việc tại doanh nghiệp.
- Tập trung đào tạo theo hình thức đặt hàng, giao nhiệm vụ, nhất là những ngành nghề mới, thị trường lao động sử dụng nhiều.
- Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về đào tạo mô hình chất lượng cao; liên kết trong đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng nghề cho nhà giáo; đưa học sinh sinh viên đi thực tập, làm việc...
4. Kết luận và kiến nghị
4.1. Kết luận
Đảng và Nhà nước xác định giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần tăng năng suất lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chất lượng giáo dục nghề nghiệp ở Tường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An thời gian qua đã đat được nhiều kết quả quan trọng tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế, bất cấp.
Để đáp ứng yêu cầu phát triển, Nhà trường cần áp dụng đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động: Về thông tin tuyên truyền, phát triển đôi ngũ nhà giáo, đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy, công tác nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, hỗ trợ học sinh sinh viên và gắn kết doanh nghiệp.
4.2. Kiến nghị
- Đảng, Nhà nước cần quan tâm đầu tư mạnh mẽ hơn nữa cho công tác giáo dục nghề nghiệp trên mọi phương diện, hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, tạo thuận lợi cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
- Đối với UBND tỉnh Nghệ An và các cơ quan tham mưu cần căn cứ các định hướng chung, các quy định của pháp luật về nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp gắn với thị trường lao động để tổ chức thực hiện tốt, phù hợp với tình hình cụ thể ở địa phương.
Ngoài nguồn lực của nhà nước (trung ương và địa phương) cần có kế hoạch huy động các nguồn lực của các thành phần kinh tế, các tổ chức và cá nhân trong, ngoài nước, tham gia nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp đặc biệt là đóng góp của các doanh nghiệp.
- Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An cần đảm bảo việc xây dựng kế hoạch nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp một cách chủ động, vừa đảm bảo đáp ứng yêu cầu hiện tại của thị trường lao động vừa có tính đến bước phát triển lâu dài; thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số, đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới nội dung chương trình và phát triển đội ngũ nhà giáo.
Tài liệu tham khảo
- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng;
- Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX nhiệm kỳ 2020 - 2025;
- Đề án số 14-ĐA/TU ngày 25 tháng 01 năm 2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An về đào tạo, phát triển nhân lực có kỹ năng nghề trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030;
- Quyết định số 2239/QĐ-TTg ngày 30 tháng 12 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tấm nhìn đến năm 2045;
- Quyết định số 2222/QĐ-TTg ngày 30 tháng 12 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình chuyển đổi số trong giáo dục nghề nghiệp đến năm 2025, định hướng đến năm 2030;
- Kế hoạch số 188/KH-UBND ngày 21 tháng 03 năm 2022 của UBND tỉnh Nghệ An về thực hiện Đề án số 14-ĐA/TU ngày 25/01/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An về đào tạo, phát triển nhân lực có kỹ năng nghề trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030;
- Các tài liệu, số liệu thống kê của Tổng cục GDNN; Sở Nội vụ, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Nghệ An, Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An...